एंजायटी टाळण्यासाठी नैसर्गिक उपचार.!

तुम्हाला कधी असे वाटते का? मी हे कार्य केल्यास लोक माझ्याबद्दल काय विचार करतील? जर मी असं केलं तर लोक काय म्हणतील? किंवा आपण लहान लहान गोष्टींबद्दल जास्त काळजी करता का?

कधीकधी चिंता करणे हे सामान्य असू शकते. परंतु जर आपल्याला नियमितपणे ही चिंता किंवा नकारात्मक विचार येत असेल, तर तुम्हाला याबद्दल जागरूक राहणे गरजेचे आहे. हे नेमके एंजायटी डिसऑर्डर (Anxiety Disorder) असू शकतो.

anxiety meaning in marathi

Anxiety in marathi

एंजायटी म्हणजे काय ? (Anxiety meaning in marathi)

एंजायटी (anxiety) हा एक मानसिक रोग आहे, ज्यामध्ये रुग्णाला अस्वस्थ पणा, नकारात्मक विचार, चिंता आणि भीतीची भावना तयार होतात. तसेच अचानक हात पाय थरथरणे, घाम येणे इ.

एंजायटी ला मराठी मध्ये चिंता असे म्हणतात. एंजायटी चा वेळेवर योग्य उपचार न केल्यास ते खूप धोकादायक ठरू शकते. आपल्या दैनंदिन जीवनात काही सामान्य घडामोडी येतात, ज्यामुळे आपणास चिंता आणि नैराश्य येते.

आपल्याला सतत घाबरल्यासारखे आणि चिंताग्रस्त वाटत असेल आणि त्याचा आपल्या जीवनावर नकारात्मक प्रभाव पडत असल्यास, आपण anxiety चे शिकार झाले आहेत हे समजून घ्यावे..!

चिंताची (Anxiety) लक्षणे कोणती आहेत?

एंजायटी हि प्रत्येक व्यक्तीच्या त्यांच्या अनुभवावर अवलंबून असू शकते. यामध्ये कधीकधी मन आणि शरीर यांच्यातील ताडमेळ चुकतो. जसे कि, स्वतः वरचे नियंत्रण सुटू शकते.
याव्यतिरिक्त, त्यांच्यात काही सामान्य लक्षणे आहेत.

• हृदय गती वाढणे.
• मन अस्वस्थ होणे.
• श्वासाची गती वाढणे.
• अशक्त होणे किंवा चक्कर येणे.
• खूप भीती वाटणे.
• न कारण चिंता वाटू लागणे.
• लक्ष केंद्रित करताना समस्या येणे.
• एखाद्या विशिष्ट ठिकाणी किंवा घटनेची भीती वाटणे.
• झोपायला त्रास होणे.
• वाईट स्वप्न पडणे.
• वारंवार नकारार्थी विचार मनामध्ये येणे.
• धाप लागणे.
• कोरडे तोंड होणे.
• घाम येणे.
• थंडी वाजणे किंवा अचानक शरीराची उष्णता वाढणे.
• नियंत्रित करू शकत नसलेल्या आठवणी येणे.

एंजायटी चे प्रकार कोणकोणते आहेत? (types of anxiety disorders in marathi)

पॅनीक एंजायटी डिसऑर्डर (panic disorder)

या प्रकारामध्ये आपल्याला अचानक एखाद्या विशिष्ट गोष्टीची किंवा परिस्थितीची भीती वाटायला लागते. पॅनीक एंजायटी डिसऑर्डर झाल्यास त्या वेळी, आपल्याला घाम येणे, छातीत दुखणे आणि धडधडण (सामान्यपेक्षा हृदयाचा ठोका वाढणे) वाढलेली जाणवू शकते.

कधीकधी आपल्याला दम गुदमरल्यासारखे वाटू शकते किंवा आपल्याला हृदयविकाराचा झटका आला आहे असे वाटू शकते.

फोबिया (phobia)

या प्रकारच्या एंजायटी डिसऑर्डर अवस्थेत आपण एखाद्या विशिष्ट ठिकाणाची किंवा परिस्थितीची भीती वाटायला लागते जसे की उंच ठिकाणावर जाणे किंवा एखाद्या वाहनात बसण्याची फारच भीती वाटणे.

यामध्ये, आपली भीती बरीच वाढू शकते आणि वर सांगितल्याप्रमाणे स्वतः वरचे नियंत्रण सुटू शकते व आपल्यावर हि बिमारी वरचढ ठरू शकते.

सामाजिक एंजायटी डिसऑर्डर (Social anxiety disorder)

जेव्हा आपण दररोजच्या सामाजिक परिस्थितीबद्दल अत्यंत चिंता आणि आत्म-जागरूकता अनुभवता तेव्हा तुम्ही कोणाचंही मत जाणून घेतल्याशिवाय तुम्ही स्वतःला कमी लेखात मी असे केले तर लोक काय म्हणतील, ते म्हटलं तर लोक तुमची चेष्टा तर नाही करतील.

आपल्याच परिजनांमध्ये बोलायला घाबरणे. हा प्रकार सामाजिक एंजायटी डिसऑर्डर मध्ये येतो.

सामान्यीकृत एंजायटी डिसऑर्डर (Generalized anxiety disorder)

या एंजायटी डिसऑर्डर मध्ये त्या व्यक्तीला न कारण चिंता होणे आणि तणाव जाणवणे. सामान्यीकृत एंजायटी डिसऑर्डर चे लक्षणे तेव्हा स्पष्ट होतात. जेव्हा एकाच गोष्टीची चिंता सहा महिन्यापेक्षा जास्त काळ टिकते.

वेड-बाध्यकारी एंजायटी डिसऑर्डर (obsessive-compulsive disorder)

या एंजायटी डिसऑर्डर मध्ये लोकांना खूप विचित्र सवय असते, जसे की वारंवार हात साफ करणे, वारंवार चेहरा धुणे, घाणीची भीती वाटणे इत्यादी.

पोस्ट ट्रायमॅटिक एंजायटी डिसऑर्डर (post-traumatic stress disorder)

या प्रकारचा डिसऑर्डर केवळ त्याच व्यक्तींना होतो, ज्यांच्यासोबत काही अपघात झाला आहे आणि त्यांच्यात सूड घेण्याची भावना निर्माण होते, ज्यामध्ये व्यक्ती स्वतः वरचे नियंत्रण गमावतो आणि शारीरिक हल्ले करण्यास सुरवात करतो.

anxiety in marathi

anxiety in teenagers

एंजायटी होण्याची कारणे

संशोधकांच्या मते, चिंतेच्या (एंजायटी) कारणांबद्दल नेमके काहीही निश्चित नाही. तथापि, हे अनुवांशिक आणि पर्यावरणीय घटक तसेच मन रसायनशास्त्र यासारख्या काही कारणांमुळे असू शकते.

याव्यतिरिक्त, भीती नियंत्रित करण्यासाठी जबाबदार असलेल्या मेंदूचे क्षेत्र देखील यासाठी जबाबदार असू शकते. तसेच काही खालील दिलेल्या कारणामुळे एंजायटी होऊ शकते असा संशोधकांचा विश्वास आहे.

वैद्यकीय कौटुंबिक इतिहास

त्यालाच आपण अनुवांशिक बिमारी म्हणू शकतो. ज्या लोकांचा आधीच त्यांच्या कुटुंबात मानसिक आरोग्याचा इतिहास आहे. म्हणजेच ज्याच्या परिवारात आधीच अशी काही लोक आहेत किव्हा होती.

त्यांच्या एका पिढीकडून दुसर्‍या पिढीपर्यंत तो आजार येतो. पण असे नक्की नाही कि, तसे होणारच. त्यांना एखाद्या वेळी चिंताग्रस्त (एंजायटी) डिसऑर्डर होण्याची शक्यता असते.

आरोग्य संबंधित समस्या असणे

थायरॉईड, दमा, शुगर किंवा हृदयरोगासारख्या शरीराशी संबंधित कोणत्याही प्रकारचा आजार चिंताग्रस्त डिसऑर्डरस ला कारणीभूत ठरू शकतो. तसेच तणावात असलेले लोकही यास बळी पडू शकतात.

उदाहरणार्थ, जर एखादी व्यक्ती बर्‍याच काळापासून नैराश्याने ग्रस्त असेल, तर त्याचे कार्य करण्याची पद्धत आणि कार्यप्रणाली कमी होऊ लागते.

काही घटना ज्यामुळे ताणतणाव येणे

या प्रकारामध्ये व्यक्ती सोबत काही घटना घडतात ज्यामुळे तो व्यक्ती एंजायटीचा शिकार होऊ शकतो जसे कि, ऑफिसचा ताण, जवळच्या मित्राची मृत्यूची घटना, मैत्रिणीपासून ब्रेकअप इत्यादी हे चिंताग्रस्त विकारांची लक्षणे देखील असू शकतात.

नशा केल्यामुळं

लोक कोणत्याही प्रकारचे त्रास दूर करण्यासाठी बहुधा नशेचा आधार घेतांना दिसतात जसे कि, अल्कोहोल, भांग, अफू किंवा इतर नशा. नशा करण्यामध्ये आजची तरुण पिढी जास्त आहारी गेलेली दिसते.

गर्ल फ्रेड सोबत ब्रेकअप, मित्रांसोबत भांडण, घरच्यांसोबत नाराजी हे दुःख दूर करण्यासाठी नशेचा आधार घेतात परंतु हे कधीच चिंता दूर करू शकत नाही. उलट ही समस्या वाढविण्याचे कार्य करेल. औषधाचा प्रभाव संपताच हि समस्या पूर्वीपेक्षा जास्त जाणवेल.

व्यक्तिमत्व संबंधी समस्या

काही लोकांना सर्वकाही योग्य पद्धतीने काम करण्याची सवय असते. परंतु ही एक मोठी समस्या बनू शकते, कारण प्रत्येक गोष्ट आपल्या मनाप्रमाणे होणारच याची काही हमी नसते आणि जेव्हा तसे होत नाही. तेव्हा ती व्यक्ती निर्बुद्धपणाने चिंता करायला लागते.

एंजायटी टाळण्यासाठी उपचार

एंजायटी डिसऑर्डरवर मात करता येते. पण हे अजिबात हलके घेऊ नये. आपल्याला काही लक्षणे दिसल्यास ताबडतोब वैद्यकीय सल्ला घ्या आणि उपचारांसाठी एक प्रोफेशनल डॉक्टर कडे जा.

काही लोक या विकाराची लक्षणे ओळखून त्यांच्या जीवनशैलीत बदल करुन उपचार करतात.

• चिंतेचा (एंजायटी) उपचार दोन प्रकारांमध्ये आहे – मानसोपचार आणि औषधांच्या मदतीने.

थेरपिस्ट किंवा मानसशास्त्रज्ञ आपल्याला चिंता दूर करण्यास मदत करू शकतात. त्यांच्या मदतीने आपण चिंताग्रस्ततेचा सामना कसा करावा हे सहजपणे शिकू शकता.

चिंताग्रस्त (एंजायटी) औषधांमध्ये सामान्यत: एंटीडिपेंटेंट्स और सेडेटिव्स याचा समावेश असतो, जे आपल्या मेंदूत रसायनशास्त्र संतुलित करण्यास, चिंता टाळण्यास आणि या आजाराच्या गंभीर लक्षणे कमी करण्यास मदत करतात.

एंजायटी टाळण्यासाठी नैसर्गिक उपचार – anxiety meaning in marathi

आपल्या जीवनशैली बदल हा काही प्रमाणामध्ये तणाव आणि चिंता कमी करण्याचा एक प्रभावी मार्ग असू शकतो. नैसर्गिक “उपचार” मध्ये आपल्या शरीराची काळजी घेणे, आरोग्यविषयक खेळामध्ये भाग घेणे, व्यायाम करणे इत्यादींचा समावेश करू शकतो या व्यतिरिक्त यात समाविष्ट आहे:-

योग्य आहार घ्या.

ताजी फळे, भाज्या, धान्य आणि चरबीयुक्त आहार घ्या. तसेच, नियमित वेळेवर जेवण करा जेवणाची वेळ चुकुवू नका. याशिवाय जंक फूड किंवा तळलेले असे बाहेरील खाद्यपदार्थ टाळा.

मनोचिकित्से चा वापरा.

आपण मनोचिकित्साची मदत घेऊ शकता. चिंता दूर करण्यासाठी मानसोपचार खूप प्रभावी सिद्ध झाले आहे. या थेरपीमध्ये माइंड कंट्रोल कसा करावा ते शिकवले जाते. हा एक नैसर्गिक उपाय आहे.

meaning of anxiety in marathi

संगीत ऐका

संगीतामुळे केवळ तणाव कमी होत नाही, तर दूर होतो. संगीत रक्तदाब, हृदय गती आणि तणावातून मुक्त करतो, म्हणून जेव्हा जेव्हा आपल्याला चिंता किंवा नैराश्याची भावना येते, तेव्हा आपल्या आवडीचे संगीत ऐका.

पूर्ण झोप घ्या.

कमी झोप हे चिडचिड वाढण्याचे अजून एक कारण आहे. डॉक्टर पण सांगतात कि, आवश्यक तितकी माणसाने झोप घेणे गरजेचे आहे. माणसाला सहा ते सात तास कमीत कमी झोप घेणे आवश्यक आहे. यापेक्ष कमी झोप आपले चिडचिड वाढवते, म्हणून पूर्ण झोप घ्या. परंतु जास्त पण नको.

व्यायाम करावा.

दररोज किमान 30 मिनिटे व्यायाम करा. सकाळी आणि संध्याकाळी चालण्याची सवय लावा आणि योगासने आपल्या रोजच्या नित्यक्रमात नक्कीच सामील करा.

ध्यान करा.

आपल्या प्राचीन भारतीय संस्कृतीने संपूर्ण जगाला दिलेले एक मौल्यवान संप्पती ती म्हणजे ध्यान (मेडिटेशन). व्यायाम केल्याने जस शरीर सुदृढ होत, त्याच प्रमाणे ध्यान केल्याने आपलं मन सुदृढ होत. ध्यान केल्यामुळं मन प्रसन्न राहत आणि आपली चिडचिड कमी होते. डॉक्टर पण ध्यान करण्याचा सल्ला देतात.

औषधोपचार आणि टॉक थेरपी सामान्यत: एंजायटी डिसऑर्डरवर उपचारांसाठी वापरली जाते. वर सांगितल्याप्रमाणे जीवनशैलीतील बदल जसे की पुरेशी झोप आणि नियमित व्यायाम देखील मदत करू शकतात.

एंजायटी मध्ये कुठले पदार्थ खावे ?

संशोधन असे सुचविते की, जर आपण वारंवार चिंता करत असाल तर आपण खाल्लेल्या पदार्थांचा आपल्या मेंदूवर फायदेशीर परिणाम होऊ शकतो. त्यासाठी काही पदार्थ आहे जे तुम्ही खाऊ शकता
ते खालील प्रमाणे आहेत –

• व्हिटॅमिन बी युक्त पदार्थ
• ओमेगा ३ फॅटी ऍसिड युक्त खाद्य पदार्थ
• भरपूर पाणी प्या
• प्रोबायोटिक वाले खाद्य पदार्थ
• अँटिऑक्सिडेंट युक्त खाद्य पदार्थ
• मॅग्नेशियम युक्त खाद्य पदार्थ

एंजायटी बद्दल नेहमी विचारले जाणारे प्रश्न (FAQ’s)

प्रश्न १ – मला चिंताग्रस्त (एंजायटी) डिसऑर्डर आहे का? कसे ओळखावे?

उत्तर – चिंता करणे हा जगण्याचा सामान्य भाग आहे. ही एक जैविक प्रतिक्रिया आहे. परंतु जर आपली चिंता जास्त प्रमाणात वाढली असेल, किंवा जर हे आपल्या नियमित दैनंदिन कामांमध्ये व्यत्यय आणत असेल किंवा कामांना अशक्य करत असेल, तसेच तुमच्या मनात भीतीचे प्रमाण खूप वाढले असेल, तर तुम्हाला एंजायटी डिसऑर्डर झाली असू शकते.

प्रश्न २ – चिंताग्रस्त (एंजायटी) विकार कशामुळे होतो?

उत्तर – संशोधक सांगतात की, कुटुंबांमध्ये चिंताग्रस्त विकार खूप प्रमाणात आढळतात. तसेच ऍलर्जी, मधुमेह आणि इतर विकारांप्रमाणेच त्यांचा जैविक आधार असतो. चिंताग्रस्त विकार जनुकशास्त्र, मेंदू रसायनशास्त्र, व्यक्तिमत्व आणि जीवनाच्या घटनांसह जोखीम घटकांच्या जटिल सेटमधून विकसित होऊ शकतात.

प्रश्न ३ – मला योग्य आरोग्य व्यावसायिक ( health professional) कसे सापडेल?

उत्तर – चिंताग्रस्त विकार मानसशास्त्रज्ञ, मानसोपचारतज्ज्ञ, क्लिनिकल सामाजिक कार्यकर्ते आणि मनोरुग्ण नर्स यांच्या समावेशासह मानसिक आरोग्य व्यावसायिकांद्वारे विस्तृत केले जाऊ शकतात. चिंताग्रस्त विकार आणि नैराश्याच्या समस्यांविषयी वाढत्या प्रमाणात जाणीवपूर्वक, प्राथमिक काळजी चिकित्सक वारंवार निदान करतात आणि ते औषधे लिहून देऊ शकतात किंवा एखाद्या रुग्णाला मानसिक आरोग्य प्रदात्याकडे पाठवू शकतात.

प्रश्न ४ – कोणते उपचार पर्याय उपलब्ध आहेत?

उत्तर – एंजायटी विकारांच्या उपचारांमध्ये औषधे किंवा थेरपी असू शकतात; दोन्ही प्रकारचे उपचार प्रभावी असल्याचे आढळले आहे. औषधे आणि थेरपी यांचे संयोजन देखील प्रभावी असू शकते. उपचारांबद्दल निर्णय आपल्या गरजा आणि आवडींवर आधारित आहे. आपले निदान आणि एकूणच आरोग्याशी परिचित असलेल्या एखाद्या व्यावसायिकांशी आपल्या निवडलेल्या पर्याय बद्दल चर्चा करा आणि सल्ला घ्या.!

अशा करतो कि, वरील दिलेली anxiety meaning in marathi ची पोस्ट तुम्हाला नक्की आवडली असेल आणि तुमचा अभिप्राय आम्हाला कंमेंट करून नक्की कळवा.

• सागर राऊत

---

संदर्भ –

• National Institute of Mental Health (NIMH)
• healthline.com
• myupchar.com

---

हे वाचलंत का? –

• ब्लड कॅन्सर होण्याची कारणे, लक्षणे आणि उपचार

( महत्वाची सूचना – माहिती लेक (MahitiLake) वरील आर्टिकल कॉपी-पेस्ट करून स्वतःच्या वेबसाईटवर टाकण्यास सक्त मनाई आहे. याचे उल्लंघन केल्याचे आढळल्यास कायदेशीर कॉपीराईट (DMCA) कायद्यानुसार कारवाई करण्यात येईल. धन्यवाद… 😊 )