स्वयंपाकघरातील कचऱ्यापासून ‘कंपोस्ट खत’ कसे बनवायचे.

कंपोस्ट खत निर्मिती प्रकल्प

Compost making by kitchen waste : कंपोस्ट काही दिवसांत घरी तयार होऊ शकते. जर तुम्ही तुमच्या स्वयंपाकघरातील कचऱ्याचा वापर करून कंपोस्ट बनवला तर ते तुमच्या कुंड्यांमधील वनस्पतींसाठी सेंद्रिय खत म्हणून काम करेल. भारतीय शेतकरी त्याला काळे सोने असेही म्हणतात, ज्यामध्ये वनस्पतींच्या वाढीस मदत करणारे अनेक पोषक घटक असतात. प्रत्येक घर स्वयंपाकघरातून भरपूर हिरवा कचरा तयार करते.

 बहुतेक लोक ते कचऱ्याच्या डब्यात टाकतात, जे नंतर तुमच्या घराजवळून जाणाऱ्या कचऱ्याच्या ट्रकद्वारे लँडफिलमध्ये जातात. आजकाल, प्रत्येकाकडे काही कुंड्यांमधील रोपे असतात, मग ती फुले असोत किंवा भाज्या. म्हणून, जर तुम्ही तुमच्या स्वयंपाकघरातील कचऱ्याचा वापर करून कंपोस्ट बनवला तर ते तुमच्या कुंड्यांमधील वनस्पतींसाठी सेंद्रिय खत म्हणून काम करेल.

 भारतीय शेतकरी त्याला काळे सोने असेही म्हणतात, ज्यामध्ये वनस्पतींच्या वाढीस मदत करणारे अनेक पोषक घटक असतात.

 आज आपण तुम्हाला सांगूया की तुम्ही तुमच्या स्वयंपाकघरातील कचऱ्याचे काळ्या सोन्यात कसे रूपांतर करू शकता.

स्वयंपाकघरातील कचरा कंपोस्ट कसा करायचा?

 स्वयंपाकघरात कापलेल्या भाज्या, सॅलड आणि फळे बऱ्याचदा खाल्लेले नसलेले भाग मागे सोडतात. बहुतेक लोक बटाटा आणि कांद्याची साल, कोथिंबीरची पाने आणि फळे आणि सॅलडची साल यासारख्या वस्तू फेकून देतात. या स्वयंपाकघरातील कचऱ्यापासून तुम्ही कंपोस्ट बनवून उत्कृष्ट कंपोस्ट बनवू शकता. ते कंपोस्ट करण्याचे दोन मार्ग आहेत.

कंपोस्ट लवकर कसे बनवायचे:

जर तुम्हाला कंपोस्टिंग लवकर सुरू करायचे असेल, तर बाजारात अनेक ब्रँडचे कंपोस्टिंग बिन उपलब्ध आहेत आणि तुम्ही एक खरेदी करू शकता. हे बिन बादल्यांसारखे असतात, ज्यामध्ये तळाशी पाणी साठवले जाते आणि वर स्वयंपाकघरातील कचरा साठवला जातो. 

तुम्हाला स्वयंपाकघरातील कचऱ्याचे अनेक थर तयार करावे लागतील आणि प्रत्येक थरात बोकाशी पावडर, ज्याला कंपोस्टिंग पावडर असेही म्हणतात, शिंपडावी लागेल. तुम्हाला हे ऑनलाइन आणि ऑफलाइन सहज मिळेल. दररोज तुमचा स्वयंपाकघरातील कचरा डब्यात घाला आणि डब्यावर १-२ चमचे बोकाशी पावडर शिंपडा.

डबा भरल्यावर तो बंद करा आणि १५-२० दिवसांसाठी तसाच ठेवा. या काळात स्वयंपाकघरातील कचरा लोणचासारखा होईल. १५-२० दिवसांनी तो उघडल्यावर त्यातून लोणच्यासारखा तीव्र वास येईल आणि स्वयंपाकघरातील कचऱ्यावर पांढरी बुरशी दिसेल. याचा अर्थ असा की तुमचा स्वयंपाकघरातील कचरा खूप चांगला लोणचा झाला आहे.

यानंतर, दुसऱ्या मोठ्या बॉक्स, बादली किंवा भांड्यात कोकोपीटसह स्वयंपाकघरातील कचऱ्याच्या लोणच्याचा थर तयार करा. दर ३-४ दिवसांनी एकदा काठी किंवा कुदळीने ते हलवा, जेणेकरून हवा आत जाऊ शकेल.

या प्रक्रियेत, कचऱ्याचे कंपोस्टमध्ये रूपांतर करण्यासाठी: बॅक्टेरियांना हवा आणि ऑक्सिजनची आवश्यकता असते. म्हणून, कंटेनरला अशा वस्तूने झाकून ठेवा की त्यातून हवा जाऊ शकेल. तथापि, माश्या आत येऊ देऊ नका याची काळजी घ्या, अन्यथा त्या अंडी घालतील आणि किडे वाढतील. हे कीटक तुम्हाला हानी पोहोचवणार नाहीत, परंतु तुमच्या कंपोस्टमध्ये इतके किडे पाहणे घृणास्पद असू शकते.

 सुमारे १५-२० दिवसांत, तुमच्या स्वयंपाकघरातील सर्व कचरा कोकोपीटसह गायब होईल. याचा अर्थ असा की सुमारे ४० दिवसांत, तुमचा स्वयंपाकघरातील कचरा कंपोस्टमध्ये बदलेल, जो तुम्ही वनस्पतींसाठी वापरू शकता.

स्वयंपाकघरातील कचऱ्यापासून मोफत कंपोस्ट कसे बनवायचे:

जर तुम्हाला कंपोस्ट बिन किंवा बोकाशी पावडर खरेदी करायची नसेल, तर तुम्ही फक्त कोकोपीट आणि कचरा वापरून कंपोस्ट बनवू शकता. तुम्हाला ते उचलण्याचीही गरज नाही; तुम्ही फक्त स्वयंपाकघरातील कचरा कोकोपीटमध्ये मिसळता. तुम्ही कोकोपीटऐवजी सैल माती किंवा वाळूची माती देखील वापरू शकता, परंतु कोकोपीट लाकडी कुदळी किंवा कुदळीने कंपोस्ट ढवळणे सोपे करते. 

तुम्ही भरपूर कोरडी पाने, कागद आणि पुठ्ठा देखील घालू शकता. तथापि, लोणच्याची प्रक्रिया पूर्ण होण्यासाठी सुमारे 35-40 दिवस लागतात, परंतु ही पद्धत तुमच्या स्वयंपाकघरातील कचरा कंपोस्टमध्ये रूपांतरित करण्यासाठी 80-100 दिवसांपर्यंत घेते.

कंपोस्ट बनवताना या गोष्टी लक्षात ठेवा:

• कधीकधी तुम्हाला कंपोस्टमध्ये काही कीटक आढळू शकतात. त्यांना घाबरू नका; हे कीटक फक्त कंपोस्ट तयार करण्यास मदत करतात.

• कंपोस्ट बिन उघडा ठेवू नका; ते जाळी किंवा मच्छरदाणीसारख्या गोष्टीने झाकून ठेवा. अन्यथा, माश्या आत जातील आणि अंडी घालतील, ज्यामुळे तुमच्या कंपोस्टमध्ये कीटकांचा मोठ्या प्रमाणात प्रादुर्भाव होऊ शकतो.

• जर त्याचा वास येत असेल तर याचा अर्थ असा की तुम्ही बोकाशी पावडर कमी घातली आहे, म्हणून पुढच्या वेळी ती पावडर थोडी जास्त घाला.

• जर लोणच्याच्या प्रक्रियेनंतर दुर्गंधी येत असेल, तर ते नारळ, माती, वाळलेली पाने, किंवा कागद किंवा पुठ्ठा यासारख्या कोरड्या घटकांच्या कमतरतेमुळे असू शकते. हे प्रमाण वाढवा आणि वास हळूहळू नाहीसा होईल.

• कंपोस्टिंगला थोडा वेळ लागतो, म्हणून धीर धरा. हळूहळू, तुमचा स्वयंपाकघरातील कचरा कंपोस्टमध्ये बदलेल.

• कंपोस्टमध्ये मिरची, लिंबू, दूध, दही, ब्रेड किंवा कोणतेही शिजवलेले अन्न घालू नका, कारण यामुळे कंपोस्ट तयार करण्याची प्रक्रिया मंदावते आणि कधीकधी कंपोस्टला दुर्गंधी येऊ लागते.