रेशीम उद्योग प्रकल्प
कोणताही व्यवसाय सुरू करण्यापूर्वी उद्योगाचे ज्ञान असणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. आज आपण रेशीम उद्योगाबद्दल माहिती देऊ. शेती आणि इतर व्यवसायांसोबतच, असे अनेक उद्योग आहेत जे मोठ्या गुंतवणुकीशिवाय चांगले उत्पन्न मिळवू शकतात.
रेशीम उद्योग या श्रेणीत येतो. रेशीम उत्पादनासाठी रेशीम किडे पाळणे समाविष्ट आहे. हा व्यवसाय भरीव नफा देतो. हा एक शेती-आधारित उद्योग आहे आणि भारतातील बरेच लोक या उद्योगातून आपली उपजीविका करत आहेत.
सुरुवातीला उद्योग विभागाच्या अंतर्गत मालवा प्रदेश आणि होशंगाबादमध्ये उपक्रम सुरू झाले. १९७७ ते ऑगस्ट १९८४ पर्यंत, उपक्रम मध्य प्रदेश राज्य वस्त्रोद्योग महामंडळाच्या नियंत्रणाखाली होते. १ सप्टेंबर १९८४ रोजी, पंचायत आणि ग्रामीण विकास विभागाच्या अंतर्गत रेशीमचे एक वेगळे संचालनालय स्थापन करण्यात आले.
१९८६ मध्ये ग्रामोद्योग विभागाची स्थापना करण्यात आली आणि १९८६ पासून रेशीम विभाग ग्रामोद्योग विभागाच्या अंतर्गत कार्यरत आहे.
रेशीम उद्योग म्हणजे काय?
हे एक बारीक, चमकदार तंतू आहे जे कापड विणण्यासाठी वापरले जाते. ते तंतुमय पेशींमध्ये राहणाऱ्या कीटकांपासून तयार केले जाते. रेशीम उत्पादनासाठी रेशीम किड्यांचे संगोपन आवश्यक असते. व्यावसायिकरित्या रेशीम उत्पादन करण्याच्या प्रक्रियेला रेशीम शेती व्यवसाय म्हणतात. रेशीम कपडे प्रत्येकासाठी खूप आरामदायक असतात.
रेशीम कापड सौंदर्य वाढवतात.
रेशमाचे प्रकार:
- तुती रेशीम
- तुती नसलेले रेशीम
- एरी किंवा एरंडेल रेशीम
- कोरल सिल्क
- ओक टसर सिल्क
- टसर सिल्क
रेशीम उद्योगाची वैशिष्ट्ये:
- रेशीम उद्योग हा शेतीवर आधारित कुटीर उद्योग आहे.
- हा उद्योग ग्रामीण भागात कमी खर्चात सुरू करता येतो. *हे उत्पादन लवकर सुरू करते.
- हा उद्योग शेती आणि इतर घरगुती कामांसोबत चालवता येतो. महत्त्वाचे म्हणजे हा उद्योग महिलांना त्यांच्या मोकळ्या वेळेचा प्रभावीपणे वापर करण्यास अनुमती देतो.
- कोरड्या भागात हे सहजपणे करता येते.
- यामुळे चांगले उत्पन्न मिळते.
- शालेय ड्रेस मॅन्युफॅक्चरिंग व्यवसाय
रेशीम उद्योग कसा करायचा?
रेशीम उद्योग सुरू करण्यासाठी अनेक गोष्टींची विशेष काळजी घेणे आवश्यक आहे. कीटकांचे संगोपन खोलीच्या आत केले जाते आणि सर्वप्रथम तुतीच्या पिशव्या ठेवल्या जातात. यामुळे कीटकांना खाण्यासाठी पाने मिळतात.
तसेच, खोल्यांमध्ये स्वच्छ हवा आणि प्रकाशाची व्यवस्था असावी. याशिवाय, खोलीत लाकडी ट्रायपॉडवर ट्रे ठेवून त्यांची दुरुस्ती केली जाते. लक्षात ठेवा की मुंग्यांपासून ट्रायपॉडचे संरक्षण करण्यासाठी, पायाखाली पाण्याने भरलेले भांडे ठेवा आणि दररोज कीटकांची स्वच्छता करत रहा.
रेशीम व्यवसाय करण्यासाठी आवश्यक असलेल्या गोष्टी:
कोणताही व्यवसाय सुरू करण्यापूर्वी, तो मोठा असो वा लहान, खालील गोष्टींचा विचार करणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे: व्यवसाय सुरू करण्यासाठी कोणत्या गोष्टी आवश्यक आहेत, तो लहान असो वा मोठा? तुम्ही किती गुंतवणूक कराल आणि तुम्हाला किती नफा मिळण्याची अपेक्षा आहे? या पैलू समजून घेणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे, कारण ही माहिती तुमचा व्यवसाय सुरू करण्यासाठी महत्त्वाची ठरेल.
- जागा
- मशीन
- कच्चा माल
- गुंतवणूक
- कर्मचारी
- जीएसटी क्रमांक
- मार्केटिंग
- फायदेशीर रेशीम व्यवसाय करण्याचे ठिकाण
तुमच्या व्यवसायासाठी तुम्हाला कोणताही व्यवसाय किंवा दुकान सुरू करायचे असेल, सर्वात महत्वाची गोष्ट म्हणजे तुम्हाला तो व्यवसाय कोणत्या प्रमाणात सुरू करायचा आहे. जर तुम्ही तुमचा व्यवसाय लहान प्रमाणात सुरू केला तर तुम्ही कमी गुंतवणुकीने सुरुवात करू शकता आणि जर तुम्ही मोठ्या प्रमाणात व्यवसाय सुरू केला तर तुम्हाला त्यात अधिक गुंतवणूक करावी लागेल.
रेशीम व्यवसायासाठी यंत्र
रेशीम व्यवसाय कसा सुरू करायचा ?:- उत्तर प्रदेशातील बहराइचमध्ये सरकारने शेतकऱ्यांना धागा बनवण्याचे यंत्र उपलब्ध करून दिले आहे. या यंत्रामुळे केवळ उच्च दर्जाचे धागे तयार होतील, ज्यामुळे शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढेल, तर त्यांच्या मजुरीचा खर्चही कमी होईल. ४६ लाख रुपये खर्चाचे हे यंत्र रेशीम विभागाच्या काल्पिपारा कार्यालयात बसवण्यात आले आहे, जिथे शेतकऱ्यांचे गट स्वतःचे कोष आणू शकतात आणि स्वतःचे धागे कातू शकतात. असा अंदाज आहे की यामुळे शेतकऱ्यांचे उत्पन्न अडीच पट वाढेल.
रेशीम व्यवसायासाठी कच्चा माल : आपण असा व्यवसाय सुरू केला ज्यामध्ये वस्तूंचे उत्पादन समाविष्ट असेल तर कच्चा माल आवश्यक असतो. भारतातील रेशीम उद्योगाने एक प्रमुख कुटीर उद्योगाचा दर्जा मिळवला आहे. रेशीम किडे वाढवण्यामध्ये तुती, उंबर आणि पळशची झाडे लावणे, किडे पाळणे, रेशीम स्वच्छ करणे, सूत कातणे आणि कापड विणणे यांचा समावेश आहे. हा व्यवसाय ग्रामीण भागात सहजपणे सुरू करता येतो.
या व्यवसायात वापरल्या जाणाऱ्या काही इतर वस्तूंमध्ये हे समाविष्ट आहे:
- ट्रायपॉड (बांबूच्या काड्या)
- जाळी – (उरलेली पाने आणि कीटकांची विष्ठा साफ करण्यासाठी *वापरल्या जाणाऱ्या लहान कापडी जाळ्या)
- पाने कापण्यासाठी चाकू लागतो.
- हायग्रोमीटरची आवश्यकता
- उष्णता निर्माण करणारा कूलर
- एअर बबल शीट उत्पादन व्यवसाय
- रेशीम व्यवसायासाठी गुंतवणूक
रेशीम व्यवसाय कसा सुरू करायचा यासाठी गुंतवणूक:- या व्यवसायातील गुंतवणूक व्यवसाय आणि जमिनीवर अवलंबून असते कारण जर तुम्ही मोठा व्यवसाय सुरू केला तर तुम्हाला जास्त गुंतवणूक करावी लागते आणि
जर तुम्ही छोटा व्यवसाय सुरू केला तर तुम्हाला कमी गुंतवणूक करावी लागते आणि जर तुमची स्वतःची जमीन असेल तर तुम्ही कमी पैशात काम चालवू शकता. जर तुम्ही जमीन भाड्याने घेतली किंवा खरेदी केली तर तुम्हाला त्यात जास्त गुंतवणूक करावी लागते.
अनेक प्रकारच्या मशीन्स उपलब्ध आहेत, प्रत्येकाचे दर वेगवेगळे आहेत. गुंतवणूक देखील यावर अवलंबून असते. हा व्यवसाय चांगल्या पातळीवर सुरू करण्यासाठी, तुम्ही जागा आणि वापरल्या जाणाऱ्या कच्च्या मालाचे प्रमाण यासारखे घटक वाढवून उत्पादन वाढवू शकता.
गुंतवणूक:- ८ ते १० लाख रुपये.
जर तुम्हाला हवे असेल तर तुम्ही कोणत्याही प्रकारच्या कामगारांशिवाय हा व्यवसाय सुरू करू शकता कारण हा एक लघु उद्योग आहे. तुमच्या व्यवसायाचे प्रमाण पाहून म्हणजेच तुम्ही तुमचा व्यवसाय किती मोठा किंवा छोटा करत आहात हे पाहूनच कामगारांची आवश्यकता निश्चित केली जाऊ शकते.
जर तुमच्या व्यवसायाचे प्रमाण लहान असेल तर तुम्ही ते तुमच्या घरातूनही सुरू करू शकता. तुम्हाला हवे असल्यास, तुम्ही तुमच्या कुटुंबातील सदस्यांच्या मदतीने देखील हा व्यवसाय सुरू करू शकता.
रेशीम व्यवसायातून नफा
रेशीम व्यवसाय कसा सुरू करायचा यासाठी नफा:
रेशीम व्यवसाय सुरू करण्याचा हा एक अतिशय महत्त्वाचा घटक आहे कारण त्यासाठी उद्योजकाला उच्च उत्पादकता असलेल्या रेशीम किड्यांच्या जातीची निवड करावी लागते. तथापि, भारतात हवामान आणि भौगोलिक परिस्थितीनुसार अनेक रेशीम किड्यांच्या जातींचे संगोपन केले जाते. भारतात तुती, तस्सर, ओक तस्सर, एरी आणि मुगा जातींचे संगोपन केले जाते.
याचे फायदे खाली वर्णन केले आहेत:
- तुम्हाला रोजगार मिळेल.
- ग्रामीण अर्थव्यवस्था सुधारेल.
- कमी खर्चात आणि वेळेत जास्त उत्पन्न मिळेल.
- महिलांसाठी हा एक चांगला व्यवसाय मानला जातो.
-प्रतिक्षा पटके